کد مطلب:20786 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

الف) توبه و شرايط قبولي آن را بيان كنيد؟ ب) از كجا بفهميم توبه مقبول درگاه خداوند متعال قرار گرفته است؟

الف) توبه با يك جرقه آغاز ميشود. جرقهاي كه در آغاز تنها يك نقطة نوراني و كوچك در قلب است; امّا به تدريج تمامِ آسمانِ تيره و تاريك قلب را فرا ميگيرد. اين نقطة نورانيِ سفيد، انسان را از گذشته تاريك به آينده روشن ميبرد. نسبت به گذشتة تاريك و سياه،احساس تلخي، پشيماني و ندامت ميكند و آسمانِ ابر گرفتة قلب براي آيندهاي روشن آمادة بارش رحمت الهي ميشود. قرآن، اين كتاب نويد بخشِ رحمت، به همة مؤمنان فرمانِ توبه ميدهد. در سورة تحريم، آيه 8 ميفرمايد: يَأيّها الذين ءَامنوا توبوا إلي الله توبةً نصوحاً عَسيَ رَبُّكم أَن يكفّر عنكم سيئاتكُم و يُدخِلَكُم جَنّــَتٍ تجري مِن تحتها الأَنهـَر; اي كسانيكه ايمان آوردهايد! با اخلاصِ كامل توبه كنيد، باشد كه پروردگار از گناهان شما در گذرد و به باغهايي واردتان كند كه در آن جويباراني جاري است.

حقيقت توبه همان حالت ندامت و پشيماني از معصيت و تصميم بر ترك بازگشت به گناه در آينده است.( كشفالمراد، ص 444. ) همانطور كه ميداني، پشيماني كار دل است; امّا اگر حقيقي و خالص باشد، آثاري را در رفتار ظاهري انسان نيز بر جاي ميگذارد.

روزي حضرت عليمردي را ديد كه بدون توجّه به شرايط توبه فقط با زبان ميگفت: استغفر الله حضرت به او فرمود: ميداني استغفار چيست؟ آنگاه شرايط استغفار را براي او توضيح داد و فرمود:

اوّل: بايد از كارهاي ناشايست گذشتهات پشيمان باشي;

دوم: آنكه تصميم بگيري ديگر سراغ كارهاي زشت قبلي نروي;

سوم: اگر حقّي از بندگان خدا برعهدة توست (قرضي گرفتهاي و پس ندادهاي يا به زور چيزي را از مردم گرفتهاي و يا...) ادا كني;

چهارم: اگر حقي از خدا بر عهدة توست (مثلاً نمازهايي از تو قضا شده و نخواندهاي) آنها را ادا كني;

پنجم: گوشتي كه از حرام بر اندامت روييده، با اندوه فراوان آب كني، چنانكه پوست به استخوان چسبيده گوشت تازه برويد;

ششم: رنج طاعت را بر تن بچشاني كه شيريني گناه را به او چشانده بودي;

آنگاه پس از اين مراحل با زبان بگويي: استغفرالله( نهجالبلاغه، صبحي صالح، ص 549، كلمة 417. )

بعضي گمان ميكنند كه استغفار و توبه مخصوص گناهكاران است; امّا حضرت عليدر آغاز حديثي كه ذكر شد ميفرمايد: الاستغفارُ دَرَجةُ العِلييّن; استغفار كردن، درجة و مرتبة انسانهاي والاست.

ب) اگر كسي با نيت خالص توبه نمايد،( بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 53، ص 326. ) و ديگر به سراغ گناه نرود و هميشه براي اصلاح نفس خود تلاش نمايد. (انعام، 56) بداند كه توبه او مورد قبول خداوند قرار گرفته است; چون خداوند به حضرت داودغ فرموده است: اگر بندة من، گناهي را انجام دهد، سپس از آن توبه نمايد و هر موقع آن گناه را ياد كرد; حالت شرم، او را فرا گيرد; من او را ميبخشم; چون من ارحم الراحمين هستم.( بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 6، ص 28، ح 30. )

اگر كسي بعد از توبه، داراي چنين صفاتي باشد، توبه او مورد قبول خداوند قرار ميگيرد; چون خداوند هيچ وقت خلف وعده نميكند.( ر.ك: منشور جاويد، جعفر سبحاني، ج 8، ص 235. )